Στρατηγικές Επενδύσεις – Εγχειρίδιο των νέων ρυθμίσεων βάσει του ν. 4864/2021

Η έννοια των στρατηγικών επενδύσεων και της fast-track διαδικασίας εισήχθη αρχικά με τον νόμο 3894/2010, που τις προσδιόρισε ως επενδύσεις με σημαντικά αποτελέσματα στη συνολική οικονομία της χώρας. Παράλληλα διευκρινίστηκε η ανάγκη θέσπισης νομικού πλαισίου με το οποίο θα καθίσταται δυνατή η ταχύτατη αδειοδότηση και υλοποίηση αυτών των επενδύσεων, των τόσο αναγκαίων κατά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία στην οποία βρισκόταν τότε η χώρα. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί φιλοεπενδυτικό περιβάλλον, να ξεπεραστούν διοικητικές στρεβλώσεις και καθυστερήσεις, και να υπάρξουν παράλληλες εγγυήσεις προς τον σκοπό της ασφάλειας δικαίου. Το αρχικό πλαίσιο ανέθετε στην “Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων Α.Ε.” Enterprise Greece” την αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων και την υποβολή εισήγησης περί της στρατηγικότητας τους στη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ). Η τελευταία, ως διφυές κυβερνητικό αλλά και διοικητικό συλλογικό όργανο, αποτελούμενο από τους καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς, εξοπλίστηκε με αποφασιστική αρμοδιότητα για την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων στο θεσμικό πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων. Το αρχικό πλαίσιο όμως εμπεριείχε διατάξεις περί παρεκκλίσεων, ένα ειδικό δίκαιο σε πρωτόλεια μορφή, ενώ προέβλεπε ειδική δωσιδικία για διαφορές εκ στρατηγικών επενδύσεων, απευθείας στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Περιείχε παράλληλα διατάξεις περί αναγκαστικής απαλλοτρίωσης υπέρ στρατηγικών επενδύσεων.

Μετά την εισαγωγή στην έννομη τάξη του νόμου 3986/2011, με τον οποίο καθορίστηκε για πρώτη φορά νομικό πλαίσιο για την ωρίμανση, χωροθέτηση και αδειοδότηση, επενδύσεων σε ακίνητα του Δημοσίου (της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου νοουμένης), για πρώτη φορά καθορίστηκαν χρήσεις γης σε τέτοιες αναπτύξεις, ενώ υπήρξε πρόβλεψη για συγκεκριμένο νομικό εργαλείο με μορφή προεδρικού διατάγματος (ΕΣΧΑΔΑ). Σύντομα έγινε σαφές ότι το εύτακτο νομικά και διοικητικά, αλλά και αναγκαίο για την προσέλκυση ιδιωτικών στρατηγικών επενδύσεων και την ασφάλεια δικαίου , θα ήταν να υιοθετηθεί από το νομοθέτη ανάλογη διαδικασία.

Έτσι, με τον Ν. 4146/2013 επιχειρήθηκε η πρώτη και πολύ ουσιαστική τροποποίηση του αρχικού Ν. 3984/2010. Με αυτήν εισήχθη επιπλέον η διαδικασία χωροθέτησης στρατηγικών επενδύσεων με προεδρικό διάταγμα (ΕΣΧΑΣΕ) και με αναλογική χρήση των περί ΕΣΧΑΔΑ διατάξεων. Συστάθηκε επίσης στο υπουργείο Ανάπτυξης η Γενική Διεύθυνση Στρατηγικών Επενδύσεων, ως κεντρική αδειοδοτική αρχή για τις στρατηγικές επενδύσεις, είτε μετά την έκδοση προεδρικού διατάγματος ΕΣΧΑΣΕ και Κοινής Υπουργικής Απόφασης Χωροθέτησης ή Πολεοδόμησης, είτε με απευθείας έκδοση πολεοδομικών και συναφών αδειών σε επενδυτικά σχέδια που δε χρήζουν χωροθέτησης.

Παράλληλα, με το άρθρο 8 του Ν 4447/2016 αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος τα ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ συμπεριλήφθηκαν στα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, ως εργαλεία ειδικού χωροταξικού σχεδιασμού, μεταξύ άλλων. Με το Ν. 4608/2019, η Διοίκηση αξιοποιεί πλέον την εμπειρία από τη λειτουργία του θεσμικού πλαισίου των στρατηγικών επενδύσεων, το ενδιαφέρον των επενδυτών αλλά καταγράφει και την ανάγκη για βελτίωση του πλαισίου.